Sport en Medicatie
Medicatie hoeft geen invloed te hebben op de sportprestaties en belastbaarheid maar kan dat wel hebben. Ik zal voor diverse medicijn groepen proberen toe te lichten wat het effect kan zijn.
Astmamedicatie:
De meest gangbare astmamedicatie valt in 2 belangrijke types samen te vatten: de luchtwegverwijders en de ontstekingsremmers.
Luchtwegverwijders (beta 2 sympathicomimetica):
Luchtwegverwijders zijn zogenaamde beta 2 sympathicomimetica waarvan ventolin verreweg de bekendste is. Het zorgt voor verwijding van de luchtwegen maar als bijwerking tevens voor een hogere hartfrequentie en soms hartritmestoornissen (meestal onschuldige overslagen van voorkamer of hartkamer).
Ontstekingsremmers (inhalatiecorticosteroïden:
Flixotide en pulmicort zijn voorbeelden van corticosteroïden die als pufje worden ingenomen (inhalatiecorticosteroïden). Deze kunnen in hele grote hoeveelheden zorgen voor wat minder goede spieropbouw en maagklachten maar dat is bij inhalatie een theoretisch probleem. In geval van astma is het juist erg belangrijk inhalatiecorticosteroïden te gebruiken om achteruitgang van de luchtwegen tegen te gaan.
Bloeddrukverlagende medicatie:
Bloeddrukverlagende medicatie is onder te verdelen in middelen die de hartfrequentie niet verlagen en middelen die dat wel doen.
De meeste middelen die de bloeddruk verlagen zonder de hartfrequentie te verlagen (zoals ACE remmers, AT II antagonisten en calciumantagonisten met uitzondering van tildiem) zullen juist een verbetering van de sportprestatie kunnen geven ten opzichte van de situatie zonder de bloeddrukverlagende medicatie. Dit heeft te maken met het meer openstaan van de bloedvaten naar de spieren zodat de aanvoer van zuurstof en afvoer van koolstofdioxide gewaarborgd blijft.
Voorbeelden van middelen die de hartfrequentie verlagen naast het algemene bloeddrukverlagend effect zijn de bètablokkers en tildiem. Deze middelen worden vaak na een hartinfarct of bij een mindere pompfunctie van het hart voorgeschreven door de cardioloog. Deze kunnen door een verminderde maximale hartfrequentie ook voor minder aanvoer van zuurstof en afvoer van koolstofdioxide zorgen waardoor je je tijdens het sporten wat eerder vermoeid voelt en ook koude vingers of tenen kunt krijgen.
Het kan echter ook zijn dat zelfs met het gebruik van hartfrequentie verlagende middelen de sportprestatie bevorderd wordt doordat er netto toch meer bloed in de spieren komt. Het effect is niet van tevoren te voorspellen.
Het zal duidelijk zijn dat doordat de hartfrequentie verlaagd is bij bètablokkers en tildiem dit ook invloed zal hebben op de hartslagzones. Om die reden kan het zinvol zijn deze opnieuw te laten bepalen met een anaerobe drempeltest.
Schildkliermedicatie
Schildkliermedicatie
De schildklier is een belangrijk orgaan in het reguleren van het metabolisme in het lichaam. Een verhoogde schildklierfunctie leidt tot een vergrote verbranding in de weefsels en een hogere hartfrequentie. De warmteproductie kan toenemen met tot gevolg een gejaagd en verhit gevoel en overmatig zweten. Je kan fors afvallen en problemen met de darmfunctie krijgen zich uitend in diarree.
Een verlaagde schildklierfunctie leidt tot het omgekeerde: aankomen in gewicht, verlaagde hartfrequentie, weinig zweten, koud en traag gevoel en obstipatie.
In zowel gevallen van verhoogde als verlaagde schildklierfunctie is de fysieke belastbaarheid verminderd.
Medicatie ter vervanging van de schildklier zoals thyrax en euthyrox kunnen in te hoge dosering een verhoogde functie tot gevolg hebben. Het kan echter ook bij het instellen van de schildklierfunctie zo zijn dat er te weinig wordt toegediend en dat er een verlaagde schildklierfunctie is.
Het is bij een niet goed werkende schildklier heel lastig om een finetuning te bereiken met medicatie die net zo nauwkeurig is als een gezond lichaam dat zelf doet.
Hierdoor zijn mensen die schildkliermedicatie nodig hebben toch altijd net even verminderd belastbaar. Als je wordt ingesteld op schildkliermedicatie dan is het verstandig het aantal trainingsuren in die periode te halveren om te bekijken of je je daarmee niet overbelast.
Verlaging of verhoging van de hartfrequentie zal uiteraard ook weer invloed hebben op de hartslagzones.
Pijnstillers
Pijn is in de meeste gevallen een signaal dat aangeeft dat er schade is in het lichaam. Verstandig is het dan om datgene wat de pijn uitlokt of verergert te verminderen. Bij blessures wordt om de mate van pijn te kwantificeren, de pijn vaak op een schaal van 0-10 ingedeeld. Hierbij stelt een 0 volledige afwezigheid van pijn voor en een 10 immense ondraaglijke pijn. Bij blessures wordt vaak geredeneerd dat met een 1 of 2 nog wel gesport kan worden. Als de pijn in de loop van de tijd minder wordt is dat een gunstig teken. Wordt deze erger dan uiteraard niet.
In dit kader is het eigenlijk altijd onverstandig om vanwege blessures paracetamol te gebruiken omdat dit de pijn kan maskeren en je daarmee het signaal van het lichaam dat er wat mis is wegneemt. Een ontstekingsremmer als ibuprofen kan dan weer wel nuttig zijn bij een uiterlijk zichtbare/voelbare ontstekingsreactie in de vorm van zwelling/roodheid/warmte. Dit zal de zwelling en roodheid en warmte kunnen doen afnemen. Een voorbeeld kan een enkelverzwikking of acute overbelasting van de achillespees zijn. Het is hierbij wel van belang dat er geen inspanning verricht wordt die de klachten heeft veroorzaakt gedurende de dagen dat de ontstekingsremmer gebruikt wordt, omdat het anders dweilen met de kraan open is.
Paracetamol in verband met koorts bij ziekte is natuurlijk wel zeer nuttig. Overigens is het van belang na koorts een sportvrije periode in te lassen die 2x de koortsperiode duurt.
Bernard te Boekhorst
Sportarts, met daarnaast de afgeronde universitaire studie tot medisch bioloog, inspanningsfysioloog. Voordat Bernard begon aan zijn specialisatie tot sportarts is hij in opleiding geweest tot cardioloog. Bernard heeft als specialisatie duursport (wielrennen, hardlopen en triathlon). Door zijn jarenlange wetenschappelijke onderzoeken en vanuit persoonlijke interesse is Bernard te Boekhorst inmiddels (inter)nationaal toonaangevend op het gebied van hardlopen en cardiologie. Bernard heeft in het verleden 30’45” op de 10 km gelopen en was jarenlang de snelste dokter van Nederland.
